25. Avrupa Film Ödülleri-2012

25. Avrupa Film Ödülleri'nin kazananları 1 Aralık 2012'de Malta'da açıklandı. Michael Haneke'nin yönetmenliğini üstlendiği AMOUR ödülleri deyim yerindeyse domine ederek dört ödül birden kazandı.

Yönetmen L. Rezan Yeşilbaş'ın Sessiz isimli kısa filmi kendi kategorisinde ve Nuri Bilge Ceylan'ın Bir Zamanlar Anadolu'da filmi en iyi yönetmen ve sinematografi dallarında aday gösterilmişti.

EN İYİ FİLM

AMOUR (Kazandı)

FRANSA / ALMANYA / AVUSTURYA, 127 dak.

Senarist & Yönetmen Michael Haneke

BARBARA

ALMANYA, 105 dak.

Senarist & Yönetmen Christian Petzold

CESARE DEVE MORIRE (Caesar Must Die)

İTALYA, 76 dak.

Yönetmen Paolo & Vittorio Taviani

Senarist Paolo & Vittorio Taviani &Fabio Cavalli

INTOUCHABLES (Untouchable)

FRANSA, 108 dak.

Senarist & Yönetmen Olivier Nakache & Eric Toledano

JAGTEN (The Hunt)

DANİMARKA, 111 dak.

Yönetmen Thomas Vinterberg

Senarist Thomas Vinterberg & Tobias Lindholm

SHAME

İNGİLTERE, 96 dak.

Yönetmen Steve McQueen

Senarist Steve McQueen & Abi Morgan

EN İYİ YÖNETMEN

Michael Haneke : AMOUR (Kazandı)
Nuri Bilge Ceylan : BİR ZAMANLAR ANADOLU'DA

Steve McQueen : SHAME

Paolo & Vittorio Taviani : CESARE DEVE MORIRE

Thomas Vinterberg : JAGTEN (The Hunt)

EN İYİ KADIN OYUNCU

Emmanuelle Riva :  AMOUR (Kazandı)

Emmanuelle Riva&M. Haneke&Jean-Louis Trintignant

Emilie Dequenne :  A PERDRE LA RAISON

Nina Hoss :  BARBARA

Margarethe Tiesel :  PARADIES FOR LIEBE (Paradise for Love)

Kate Winslet :  CARNAGE

EN İYİ ERKEK OYUNCU

Jean-Louis Trintignant :  AMOUR (Kazandı)
François Cluzet & Omar Sy :  INTOUCHABLES 

Michael Fassbender :  SHAME

Mads Mikkelsen :  JAGTEN (The Hunt)

Gary Oldman :  TINKER TAILOR SOLDIER SPY

EN İYİ SENARYO

Thomas Vintenberg

Tobias Lindholm & Thomas Vinterberg : JAGTEN (The Hunt) (Kazandı)
Michael Haneke : AMOUR

Cristian Mungiu : DUPĂ DEALURI (Beyond the Hills)

Olivier Nakache & Eric Toledano : INTOUCHABLES (Untouchable)

Roman Polanski & Yasmina Reza : CARNAGE

CARLO DI PALMA EN İYİ SİNEMATOGRAFİ

Sean Bobbitt

Sean Bobbitt : SHAME (Kazandı)

Bruno Delbonnel : FAUST

Darius Khondji : AMOUR

Gökhan Tiryaki : BİR ZAMANLAR ANADOLU’DA

Hoyte Van Hoytema : TINKER TAILOR SOLDIER SPY

EN İYİ KURGU

Joe Walker : SHAME (Kazandı)

Anne Østerud & Janus Billeskov Jansen : JAGTEN (The Hunt)

Roberto Perpignani : CESARE DEVE MORIRE (Caesar Must Die)

EN İYİ SANAT YÖNETİMİ

Maria Djurkovic : TINKER TAILOR SOLDIER SPY (Kazandı)

Niels Sejer : EN KONGELIG AFFÆRE (A Royal Affair)

Elena Zhukova : FAUST

EN İYİ BESTECİ&MÜZİK

Alberto Iglesias : TINKER TAILOR SOLDIER SPY (Kazandı)
Cyrille Aufort & Gabriel Yared : EN KONGELIG AFFÆRE 

François Couturier : IO SONO LI (Shun Li and the Poet)

George Fenton : THE ANGELS’ SHARE

KEŞİF/EN İYİ İLK FİLM – PRIX FIPRESCI:

KAUWBOY (Kazandı)

HOLLANDA, 81 dak.

Yönetmen Boudewijn Koole

Senarist Boudewijn Koole & Jolein  Laarman

10 TIMER TIL PARADIS (Teddy Bear)

DANİMARKA, 92 dak.

Yönetmen Mads Matthiesen

Senarist Mads Matthiesen & Martin  Pieter Zandvliet

BROKEN

İNGİLTERE, 90 dak.

Yönetmen Rufus Norris

Senarist Mark O’Rowe

ПОРТРЕТ В СУМЕРКАХ / PORTRET V SUMERKHAK (Twilight Portrait)

RUSYA, 105 dak.

Yönetmen Angel: a Nikonova 

Senarist Angelina Nikonova & Olga Dihovichnaya

DIE VERMISSTEN (Reported Missing)

ALMANYA, 86 dak.

Yönetmen Jan Speckenbach 

Senarist Jan Speckenbach & Melanie Rohde

EN İYİ BELGESEL

HIVER NOMADE (Winter Nomads) (Kazandı)

İSVİÇRE, 90 dak.

Yönetmen Manuel von Stürler

Senarist Claude Muret & Manuel von Stürler

LONDON – THE MODERN BABYLON

İNGİLTERE, 128 dak.

Yönetmen Julien Temple

LE THÉ OU L‘ELECTRICITÉ (Tea or Electricity)

BELÇİKA / FRANSA / FAS, 93 dak.

Senarist & Yönetmen Jérôme le Maire

EN İYİ ANİMASYON

ALOIS NEBEL (Kazandı)

ÇEK CUMHURİYETİ / ALMANYA / SLOVAKYA, 84 dak.

Yönetmen Tomáš Luňák

ARRUGAS (Wrinkles)

İSPANYA , 89 dak.

Yönetmen Ignacio Ferreras

THE PIRATES! IN AN ADVENTURE WITH SCIENTISTS

İNGİLTERE / ABD, 87 dak.

Yönetmen Peter Lord

EN İYİ KISA FİLM

SUPERMAN, SPIDERMAN OR BATMAN-Tudor Giurgiu (Kazandı)

EN İYİ FİLM (HALKIN SEÇİMİ)

COME AS YOU ARE (Hasta la Vista) (Kazandı)

Yönetmen da Geoffrey Enthoven

Senarist Pierre de Clercq

THE ARTIST

Senarist & Yönetmen Michel Hazanavicius

BARBARA

Senarist & Yönetmen Christian Petzold

THE BEST EXOTIC MARIGOLD HOTEL

Yönetmen John Madden

Senarist Ol Parker

CAESAR MUST DIE (Cesare deve morire)

Yönetmen Paolo & Vittorio Taviani

Senarist Paolo & Vittorio Taviani, :  collaboration with Fabio Cavalli

HEADHUNTERS (Hodejegerne)

Yönetmen Morten Tyldum

Senarist Lars Gudmestad & Ulf Ryberg

IN DARKNESS (W ciemności)

Yönetmen Agnieszka Holland

Senarist David F. Shamoon

THE IRON LADY

Yönetmen Phyllida Lloyd

Senarist Abi Morgan

SALMON FISHING IN THE YEMEN

Yönetmen Lasse Hallström

Senarist Simon Beaufoy, based on the novel Paul Torday

SHAME

Yönetmen Steve McQueen

Senarist Steve McQueen & Abi Morgan

TINKER TAILOR SOLDIER SPY

Yönetmen Thomas Alfredson

Senarist Bridget O’Connor & Peter Straughan

UNTOUCHABLE (Intouchables)

Senarist & Yönetmen Olivier Nakache & Eric Toledano 

YAŞAM BOYU BAŞARI ÖDÜLÜ

Bernardo Bertolucci

2013 Sundance Film Festivali

Robert Redford'ın 1981'de kurduğu ve günümüzde bağımsız filmlerin en prestijli festivallerinden biri olmayı başaran Sundance Film Festivali’nde yarışacak aday filmler açıklandı. Festival 17 - 27 Ocak 2013 tarihleri arasında Utah’ta gerçekleştirilecek.

EN İYİ FİLM YARIŞMASI (ABD)

Afternoon Delight (Jill Soloway)

Ain't Them Bodies Saints (David Lowery)

Austenland (Jerusha Hess)

C.O.G. (Kyle Patrick Alvarez)

Concussion (Stacie Passon)

Emanuel And The Truth About Fishes (Fransasca Gregorini)

Fruitvale (Ryan Coogler)

In a World ...  (Lake Bell)

Kill Your Darlings (John Krokidas)

The Lifeguard (Liz W. Garcia)

Mother Of George (Andrew Dosunmu)

May In The Summer (Cherien Dabis)

The Spectacular Now (James Ponsoldt)

Touchy Feely (Lynn Shelton)

Toy's House (Jordan Vogt-Roberts)

Upstream Color (Shane Carruth)

EN İYİ BELGESEL YARIŞMASI (ABD)

99%: The Occupy Wall Street Collaborative Film (Audrey Ewell, Aaron Aites, Lucian Read, Nina Kristic)

After Tiller (Martha Shane, Lana Wilson)

 American Promise (Joe Brewster, Michele Stephenson)

Blackfish (Gabriela Cowperthwaite)

Blood Brother (Steve Hoover)

Citizen Koch (Carl Deal, Tia Lessin).

Cutie And The Boxer (Zachary Heinzerling)

Dirty Wars (Richard Rowley)

Gideon's Army (Dawn Porter)

The Good Life (Sean Fine, Andrea Nix Fine)

Inequality For All (Jacob Kornbluth)

Manhunt (Greg Barker)

Narco Cultura (Shaul Schwarz)

Twenty Feet From Stardom (Morgan Neville)

Valentine Road (Marta Cunningham)

DÜNYA SİNEMASI EN İYİ FİLM YARIŞMASI

Circles (Sırbistan-Almanya-Fransa-Hırvatistan-Slovenya/Srdan Golubovic)

Crystal Fairy (Şili/Sebastian Silva)

The Future (Şili-Almanya-İtalya-İspanya/Alicia Scherson)

Houston (Almanya/Bastian Guenther)

Jiseul (Güney Kore/Muel O)

Lasting (Polonya-İspanya/Jacek Borcuch)

Metro Manila (İngiltere-Filipinler/Sean Ellis)

Shopping (Yeni Zelanda/Mark Albiston, Louis Sutherland)

Soldate Jeannette (Avusturya/Daniel Hoesl)

There Will Come A Day (İtalya-Fransa/Giorgio Diritti)

Wajma (An Afghan Love Story) (Afganistan/Barmak Akram)

What They Don't Talk About When They Talk About Love (Endonezya/Mouly Surya)

DÜNYA SİNEMASI EN İYİ BELGESEL YARIŞMASI

Fallen City (Çin/Qi Zhao)

Fire In The Blood (Hindistan/Dylan Mohan Gray)

Google And The World Brain (İspanya-İngiltere/Ben Lewis)

The Machine Which Makes Everything Disappear (Gürcistan-Almanya/Tinatin Gurchiani)

The Moo Man (İngiltere/Andy Heathcote, Heike Bachelier)

Pussy Riot - A Punk Prayer (Rusya- İngiltere/Mike Lerner, Maxim Pozdorovkin)

A River Changes Course (Kamboçya-ABD/Kalyanee Mam)

Salma (İngiltere-Hindistan/Kim Longinotto)

The Square (Mısır-ABD/Jehane Noujaim)

The Stuart Hall Project (İngiltere/John Akomfrah)

The Summit (İrlanda-İsviçre/Nick Ryan)

Who Is Dayani Cristal? (İngiltere/Marc Silver)

NEXT <=>

Blue Caprice (Alexandre Moors)

Computer Chess (Andrew Bujalski )

Escape from Tomorrow (Randy Moore)

I Used to Be Darker (Matthew Porterfield)

It Felt Like Love(Eliza Hittman)

Milkshake (David Andalman )

Newlyweeds  (King Shaka)

Pit Stop(Yen Tan)

A Teacher (Hannah Fidell)

This is Martin Bonner  (Chad Hartigan)

Resmi Açıklama: http://www.sundance.org/festival/release/2013-sundance-film-festival-announces-films-in-u.s.-and-world-competitions-/

İzlenmesi Gereken Western Filmleri

Bir dönemin en meşhur ve popüler yapımları western türündeydi. Birçok unutulmaz ve stilize western filmi çekildi. Vahşi Batı, kovboy, Kızılderili, şerif, düello kavramları bize çok uzak olsa da yaşamımıza girmiş oldu. Western denince ilk akla gelen büyük sinemacılar ise; John Ford, Clint Eastwood, Sergio Leone, John Wayne, Henry Fonda…

Kuzey Amerika’nın doğu sahillerinden itibaren şehirleşmeye başlamasıyla batı yakası yeni kurulan devletin hükümranlığından, güvenlik teşkilatından ve imkanlarından uzak kaldı. “Yeni keşfedilen” ve birçok fırsata ev sahipliği yapan kıtaya akın akın göç gelmeye devam edince toprak ve maden yönünden zengin olan batı kanadı da göçlere ev sahipliği yapmaya başladı. Ancak devletin eli henüz oralara uzanamadığı için batıya ilk yerleşenler güvenlik yönünden büyük tehlikelerle karşı karşıya kaldı. Doğudan batıya tren hattının tamamlanmasına kadar süren bu dönemde western türünün oluşmasına kaynak sağlayan, haydut, Kızılderili, kovboy üçgeninde mücadeleler yaşandı. Gerçek olaylara dayanan birçok olay olsa da çoğunlukla söylencelerin ve abartıların hakim olduğu bir dünya yaratıldı.

Aslında tamamıyla Amerika’ya ait bir tür olsa da western’in en iyi ürünleri birçoklarına göre İtalyan yapımı “spagetti western”lerdir. Ülkemizde de geçmişte western türünde filmler çekilmiş ancak yüzde gülümseme bırakması dışında pek varlık gösterememişlerdir. Son Türk yapımı western ise komedi türündeki “Yahşi Batı”ydı.

İyi seyirler…

*****

Stagecoach [Cehennemden Dönüş] (1939)

Yönetmen: John Ford

Oyuncular: John Wayne, Claire Trevor, John Carradine

Türünün ilk ve en iyi örneklerinden. Bir westernde olması gereken tüm karakterler ve olaylar mevcut. Bir anlamda yol gösterici.

*****

The Ox-Bow Incident [Ox-bow Olayı] (1943)

Yönetmen: William A. Wellman

Oyuncular: Henry Fonda, Dana Andrews, Mary Beth Hughes, Anthony Quinn

En iyi film dalında Oscar’a da aday olan ve aynı isimli romandan uyarlanan klasiklerden. Konusu itibariyle türünün en ilginçlerinden.

*****

Fort Apache [Kan Kalesi] (1948)

Yönetmen: John Ford

Oyuncular: John Wayne, Henry Fonda, Shirley Temple

3 devi (Ford, Wayne, Fonda) bir araya getiren film Kızılderililer ile askerler arasındaki ilişkiye odaklanıyor.

*****

High Noon [Kahraman Şerif] (1952)

Yönetmen: Fred Zinnemann

Oyuncular: Gary Cooper, Grace Kelly

Vahşi Batı’da bir kasabanın anatomisine odaklanan film, psikolojik öğeleri westernle iyi harmanlayıp beklentileri karşılayan bir sonla en iyi filmler arasına rahatlıkla giriyor.

*****

Shane [Vadiler Aslanı] (1953)

Yönetmen: George Stevens

Oyuncular: Alan Ladd, Jean Arthur

Kendinden sonraki filmleri etkilemiş konusu ve işlenişi itibariyle ilgi çekici western. Kapanış sekansı unutulmazlardan.

*****

The Searchers [Çöl Aslanı] (1956)

Yönetmen: John Ford

Oyuncular: John Wayne, Jeffrey Hunter, Vera Miles, Natalie Wood

Klasik westernlerden oldukça ayrılan film tempoyu düşük tutarak daha çok psikolojik analize yoğunlaşıyor. Wayne’in en değişik western rollerinden biri.

*****

The Big Country [Büyük Ülke] (1958)

Yönetmen: William Wyler

Oyuncular: Gregory Peck, Jean Simmons, Charlton Heston, Carroll Baker, Burl Ives

Varlıklı bir kaptanın Vahşi Batı’ya alışma süreci ve bu aşamada yaşadığı güçlüklerin anlatıldığı filmin özellikle oyunculukları başarılı.

*****

Rio Bravo [Kahramanlar Şehri] (1959)

Yönetmen: Howard Hawks

Oyuncular: John Wayne, Dean Martin, Ricky Nelson

Konusu ve göndermeleri itibariyle High Noon’a cevap olarak nitelendirilen klasik. Benim kişisel tercihim High Noon olsa da John Wayne High Noon’u oldukça eleştirmiş ve Amerika’yı doğru yansıtmamakla itham etmişti.

*****

The Magnificent Seven (Muhteşem Yedili- Yedi Silahşörler) (1960)

Yönetmen: John Sturges

Oyuncular: Yul Brynner, Steve McQueen, Charles Bronson, James Coburn, Robert Vaughn, Brad Dexter, Horst Buchholz, Eli Wallach

Kurosawa’nın kimilerine göre en iyi filmi Yedi Samuray’ın western’e uyarlanmış hali. Her şeyden önce adı gibi muhteşem kadrosuyla göz kamaştırıyor. Büyük başarı kazanan film haliyle devam filmlerini de getirdi. Üç devam filmiyse pek başarı sağlayamadı.

*****

The Man Who Shot Liberty Valance [Kahramanın Sonu] (1962)

Yönetmen: John Ford

Oyuncular: James Stewart, John Wayne, Vera Miles, Lee Marvin

Vahşi Batı’da hukuk mu galip gelecek yoksa kaba kuvvet mi? Hukukun üstünlüğüne inanan genç ve inançlı bir avukatın sadece tabancasına güvenen haydutlarla mücadelesinin sonucunda yaşananlar çok başarılı bir şekilde resmedilmiş.

*****

Dolar Üçlemesi

Per un pugno di dollari [A Fistful of Dollars-Bir Avuç Dolar] (1964)

Per qualche dollaro in più [For a Few Dollars More-Birkaç Dolar İçin] (1965)

Il Buono, il brutto, il cattivo [The Good, the Bad and the Ugly-İyi, Kötü, Çirkin] (1966)

Yönetmen: Sergio Leone

Oyuncular: Clint Eastwood, Eli Wallach, Lee Van Cleef

Sergio Leone ve Clint Eastwood’un western türüne damgalarını vurdukları müthiş üçleme. Her biri ayrı güzellikteki üç film, spagetti western türünü tüm dünyaya da tanıtmış oldu.

*****

Django (1966)

Yönetmen: Sergio Corbucci

Oyuncular: Franco Nero, José Bódalo, Eduardo Fajardo

En şiddet dolu (spagetti) westernlerden. Tarantino’nun Django Unchained filminin isminin ilham kaynağı

*****

C'era una volta il West [Once Upon a Time in the West-Bir Zamanlar Batıda/Batıda Kan Var] (1968)

Yönetmen: Sergio Leone

Oyuncular: Henry Fonda, Charles Bronson, Claudia Cardinale

Oyuncu kadrosuyla, yönetmeniyle, senaryosuyla (senaristler Bernardo Bertolucci,  Dario Argento, Sergio Donati) western türü başta olmak üzere tüm zamanların tartışmasız en iyilerinden. Düello sahnesi de belki en iyisi.

*****

Butch Cassidy and the Sundance Kid [Sonsuz Ölüm] (1969)

Yönetmen: George Roy Hill

Oyuncular: Paul Newman, Robert Redford

Newman, Redford ve Hill ortaklığının The Sting (Belalılar) ile birlikte unutulmaz ürünü. Tartışmalı kapanış sahnesi efsane olmuştur.

*****

The Wild Bunch [Vahşi Belde] (1969)

Yönetmen: Sam Peckinpah

Oyuncular: William Holden, Robert Ryan, Ernest Borgnine, Ben Johnson, Warren Oates.

Tartışma yaratan filmlerin yönetmeni Sam Peckinpah’ın western türüne armağanı. Kamera açıları, senaryosu ve sert anlatımı ile kendine farklı bir yer edinmiş bir yapım.

*****

Little Big Man [Küçük Dev Adam] (1970)

Yönetmen: Arthur Penn

Oyuncular: Dustin Hoffman, Faye Dunaway

Western ve komedi türünü harmanlayan filmde Kızılderililere bakış açısı oldukça pozitiftir. Genel western anlatım tarzının dışına çıkan film eğlenceli olduğu kadar dramatik öğeleri de barındırıyor.

*****

Giù la testa [Duck, You Sucker- Yabandan Gelen Adam] (1971)

Yönetmen: Sergio Leone

Oyuncular: Rod Steiger, James Coburn

Leone’nin son western filmi. Diğer filmleri içinde nedense fazla öne çık(a)mamıştır. Ancak benim senaryosu, karakterleri ve aksiyonuyla en sevdiklerim arasında.

*****

High Plains Drifter [Kasabadaki Yabancı] (1973)

Yönetmen: Clint Eastwood

Oyuncular: Clint Eastwood, Verna Bloom

Eastwood’un ustası Leone’den esinlenmeler içeren filmi. Kasabaya kiralık olarak gelen silahşorun “kötü adam”lara karşı mücadelesi konu edilir.

*****

The Outlaw Josey Wales [Kanunsuz Josey Wales] (1976)

Yönetmen: Clint Eastwood

Oyuncular: Clint Eastwood, Sondra Locke

Senaryosu Philip Kaufman tarafından romandan uyarlanan film iç savaş sırasında ailesi vahşice katledilen Josey Wales’in intikam hikayesini anlatır.

*****

Pale Rider [Namludaki Adalet] (1985)

Yönetmen: Clint Eastwood

Oyuncular: Clint Eastwood, Michael Moriarty, Carrie Snodgress.

İsmini İncil’de bahsedilen Mahşerin Dört Atlısı’ndan ölümü temsil eden “soluk at”tan alan film, Shane filmine göndermeler içerir.

*****

Dances with Wolves [Kurtlarla Dans] (1990)

Yönetmen: Kevin Costner

Oyuncular: Kevin Costner, Mary McDonnell, Graham Greene

İsmini filmini hiç izlemeyenlerin bile bildiği, En iyi film dahil yedi dalda Akademi Ödülü kazanan başyapıt. İç savaş sırasında kuş uçmaz kervan geçmez bir yere tek başına sürülen genç bir subayın yaşadıkları sonucunda kişiliğinin ve fikirlerinin 180 derece değişmesi konu edilir.

*****

Unforgiven [Affedilmeyen] (1992)

Yönetmen: Clint Eastwood

Oyuncular: Clint Eastwood, Gene Hackman, Morgan Freeman, Richard Harris

Eastwood’un western’deki yönetmenlik zirvesi kabul edilen film Don Siegel ve Sergio Leone’ye ithaf edilmiştir. En iyi film, yönetmen, yardımcı erkek oyuncu ve kurgu dallarında Akademi Ödülü kazandı.

*****

Tombstone [Kasabanın Namusu] (1993)

Yönetmen: George P. Cosmatos

Oyuncular: Kurt Russell, Val Kilmer, Sam Elliott, Bill Paxton

Senaryosu gerçek olaylara dayanan film, kanun adamı olarak çalıştıktan sonra emekli olup kardeşleriyle küçük bir kasabaya dönerek sakin bir hayat sürmek isteyen Wyatt Earp ve kardeşlerinin beladan uzak duramayıp haydutlarla mücadele etmeye başlaması konu ediliyor. Filmin anlatıcısı ise büyük oyunculardan Robert Mitchum.

*****

Dead Man [Ölü Adam] (1995)

Yönetmen: Jim Jarmusch

Oyuncular: Johnny Depp, Gary Farmer, Crispin Glover

Jim Jarmusch’un tuhaf karakterlerden ilginç bir western dünyası yarattığı fantastik bir film. Siyah beyaz çekilen filmde Robert Mitchum’a da saygı duruşu var.

*****

Open Range [Uzak Ülke] (2003)

Yönetmen: Kevin Costner

Oyuncular: Kevin Costner, Robert Duvall, Annette Bening, Michael Gambon

Kevin Costner’ın westerne döndüğü ve yeniden olumlu eleştirileri kazandığı film. Romandan uyarlama olan film çok orijinal bir senaryosu olmasa da western’in yapı taşlarını doğru kurgulamasıyla başarıyı yakaladı.

*****

3:10 to Yuma [3:10 Treni] (1957/2007)

Yönetmen: James Mangold

Oyuncular: Russell Crowe, Christian Bale

Hem 1957 yapımı siyah beyaz versiyonu hem de 2007 yapımı versiyonuyla listeye girmeyi hak eden film yakalanan kanun kaçağını mahkemeye çıkarmak için Yuma trenine yetiştirmeye çalışan bir kanun adamının zorlu yolculuğunu anlatıyor.

*****

The Assassination of Jesse James by the Coward Robert Ford [Korkak Robert Ford'un Jesse James Suikastı] (2007)

Yönetmen: Andrew Dominik

Oyuncular: Brad Pitt, Casey Affleck, Sam Rockwell, Sam Shepard, Jeremy Renner

Romandan uyarlama olan ve ünlü haydut Jesse James’in hayatıyla ilgili gerçek olaylara dayanan film özellikle iyi oyunculuklarıyla ön plana çıkıyor.

En İyi Hapishane Filmleri

Ecnebilerin suç (crime) filmi olarak adlandırdığı bizim ise polisiye demeyi sevdiğimiz film türü oldukça popülerdir. Karmaşık cinayet yahut hırsızlık vakalarının zekice çözüldüğü ya da eli kanlı gangsterlerin korku saçtığı filmlerdir bunlar. Bu aslında suç ve suçlunun filmlerdeki ilk bölümüdür. İkinci bölümü ise yine çok sevilen mahkeme temalı filmlerdir ve burada uzun ve sancılı geçen yargılama süreçleri heyecanlı bir şekilde aktarılır seyirciye. Üçüncü bölümde ise sanıklar artık hükümlü olmuş ve hapishanelerde cezalarını çekmeye başlamıştır. Bu yazının konusunu belirttiğim üçüncü bölüm oluşturuyor. (Tabii bir de hapisten çıkan ve artık eski işlerine tövbe etmek isteyen eski suçluların hayatlarının girdiği dördüncü bölüm vardır ki en ünlüsü “Carlito’s Way”dir)

Hapishane temalı filmlerin neden çok ilgi çektiğiyle ilgili psikolojik ve sosyolojik çıkarımlar var ama ben olayın o yönüne girmeden filmleri sıralayacağım. Filmlerin bazıları tamamiyle hapishanede geçerken bazılarının ise hapishane sahneleri filmin tamamına yayılmasa da kilit öneme sahip olmasıyla listeye girdi. İyi seyirler…

*****

Le Trou (The Hole-Delik) (1960)

Yönetmenliğini Jacques Becker’in üstlendiği film bir kitap uyarlaması ve La Santé Hapishanesinden 1947 yılındaki bir kaçış öyküsünü anlatıyor. Filmin önemli bir özelliği de amatör oyuncuların (ve hatta bizzat bu kaçışta yer alan bir mahkumun da) filmde rol alması.

*****

The Shawshank Redemption (Esaretin Bedeli) (1994)

Stephen King’in bir öyküsünden Frank Darabont tarafından sinemaya uyarlanan yapım Akademi görmezden gelse de gelmiş geçmiş en iyi filmlerden birisi olarak gösteriliyor. Tim Robbins ve Morgan Freeman’ın başrolünde olduğu film özellikle müthiş finaliyle hafızalara kazınmış durumda.

*****

 Escape from Alcatraz (Alkatraz’dan Kaçış) (1979)

Don Siegel ve Clint Eastwood işbirliğinde çekilen beşinci ve son filmin senaryosu gerçek olaylara dayanıyor. Kaçılmasının imkansız oluşuyla ünlü Alkatraz Adası Hapishanesi’nin façasını bozan kaçış hikayesi oldukça başarılı bir şekilde ele alınıyor. Danny Glover’ın da beyaz perdede arz-ı endam ettiği ilk filmdir ayrıca.

 *****

R (2010)

Michael Noer ve Tobias Lindholm ‘ün yönetmenliğini üstlendiği Danimarka filmi. Birçok uluslar arası festivalde ödül ve adaylık kazanan film yapısı ve hikayesi itibariyle Un Prophete’i andırsa da örgüsü ve anlatımıyla ayrılıyor. Ülkemizde !f İstanbul kapsamında 2011 yılında gösterilmişti. 

  *****

Das Experiment (Deney) (2001)

Bir hapishanede geçmeyen hapishane filmi nasıl olur derseniz bu kült Alman filmine göz atabilirsiniz. İnsan psikolojisi ve sosyolojik faktörlerle ilgili bir deney için uzmanlar gözetimde bulunan bir grubun rastlantısal olarak ikiye ayrılarak mahkûm ve gardiyan olarak görevlendirilmesiyle başlayan film, deneyde yer alan deneklerin rollerini “aşırı” biçimde benimsemesiyle çok farklı bir gidişata savruluyor. Hollywood’un da uyarlama yaparak kayıtsız kalamadığı film kesinlikle izlenmesi gereken bir başyapıt.

  *****

Dead Man Walking (Ölüm Yolunda) (1995)

Tim Robbins’in (Esaretin Bedeli’nden sonra) bu defa yönetmen koltuğunda olduğu filmin başrollerinde Sean Penn ve Susan Sarandon var. İdam mahkumu ile bir rahibenin mektuplaşmaları üzerine inşa edilen film adını idam mahkumlarının cezalarının infaz edilmeye götürüldüğü son yürüyüşlerinden alıyor.

  *****

Papillon (Kelebek) (1973)

Tüm zamanların en iyilerinden birisi olarak gösterilen filmin başrollerinde iki dev oyuncu var: Dustin Hoffman ve Steve McQueen. Gerçek olaylara dayalı senaryosu ve başroldeki ikilinin hapishaneden kaçmak için sonuna kadar ettikleri mücadelenin başarılı bir şekilde resmedilmesiyle kült statüsüne yerleşmeyi başarmıştır.

  *****

Hunger (Açlık) (2008)

Steve McQueen’in (ABD’li ünlü oyuncu değil İngiliz sinemacı) ilk uzun metrajlı yönetmenlik denemesi olan film gösterime girmesiyle büyük ilgi çekti. IRA’nın yaptığı sansasyonel hapishane eylemlerinin anlatan film açlık grevine katılan Bobby Sands’in gerçek hayat hikayesinden uyarlama. Başroldeki Michael Fassbender’in film için bir deri bir kemiğe döndüğü sahneler The Machinist’teki Christian Bale görüntüleri gibi zihinlere kazındı.

  *****

Birdman of Alcatraz (Alkatraz Kuşçusu) (1962)

Cinayet nedeniyle müebbet hapse mahkum olan Robert Stroud’un Alkatraz Hapishane’sindeki gerçek yaşam hikayesinden uyarlana film oldukça etkileyici bir anlatıma sahip. Müebbet hapse mahkum olup tüm yaşamdan umudunu kesmiş bir mahkumun nasıl bir kuşbilimciye dönüştüğünü anlatan filmde John Frankenheimer yönetmen koltuğunda. Burt Lancaster ve Karl Malden da başrollerde.

  *****

Cool Hand Luke (Parmaklıklar Ardında) (1967)

Aynı adlı romandan uyarlama film Paul Newman ve George Kennedy’nin müthiş oyunculukları ve başarılı senaryosuyla en iyi filmler listelerine girmeyi başaran yapımlardan. Unutulmaz birçok sahne (en başta yumurta yeme sahnesi tabii) barındıran film Luke’un otoriteye başkaldırısı ve firar girişimleriyle hatırlanıyor.

  *****

Celda 211 (Hücre 211) (2009)

Son dönemin en başarılı ve ses getiren İspanyol filmlerinden olan Hücre 211, hapishanedeki ilk iş gününde birden mahkum isyanının ortasında kalan gardiyanın mahkumlardan birisiymiş gibi davranarak kurtulmaya çalışması ve isyanın gelişimiyle tüm gidişatın çok farklı noktalara yönelmesini anlatıyor. Otorite ile mahkum ilişkisini çok başarılı bir şekilde yansıtan film şok edici sonuyla unutulmazlar arasına giriyor.

  *****

Un Prophete (Yeraltı Peygamberi) (2009)

Henüz 19 yaşındayken hapse giren ve okuma yazma dahi bilmeyen mahkumun çevresindeki güç gruplarına dahil olarak adım adım yükselmesini konu ediyor. Gerçek olaylara dayanan senaryosu ve iyi yönetmenliğiyle filmin içine bir anda girebiliyorsunuz. Cannes’dan ödül alan Fransa yapımı film Oscar’a da aday olmuştu.

  *****

Kiss of the Spider Woman (Örümcek Kadının Öpücüğü) (1985) 

Filmin ismine bakarak bir süper kahraman filmi bekleyenler hayal kırıklığına uğrayabilir zira filmin o türle uzaktan yakından bir ilgisi yok. Brezilya’daki bir hapishanede geçen film siyasi bir suçlu ile ondan gizlice bilgi alması için hapishane yönetimi tarafından kullanılan eşcinsel bir mahkumun hikayesi anlatılıyor. Zorlu hapishane koşulları ve işkenceler, siyasi mesajla yüklü çok farklı bir anlatım diliyle aktarılıyor. Yönetmen Brezilyalı Héctor Babenco, başrol oyuncuları William Hurt ve Raúl Juliá.

  *****

Duvar (1983)

Yılmaz Güney’in son filmi. Ankara’da cezaevinde çıkan bir isyanı konu alan film gerçek olaylardan yola çıkılarak çekildi. Oldukça zor şartlar altında çekimleri tamamlanan filmde ünlü oyuncu Tuncel Kurtiz rol alıyor ancak diğer oyuncular amatör. Çarpıcı bir anlatımla çocuk koğuşunda çıkan isyanın arka planını ve gelişimini yansıtan film yasaklı eserlerden.

  *****

Carandiru (2003)

Héctor Babenco’nun gerçek olaylara ve anılara dayanan bir kitaptan uyarladığı yapım, filmle aynı ismi taşıyan Brezilya hapishanesinde çıkan ve 111 kişinin hayatını kaybetmesine yol açan olayları konu ediyor. Amatör oyunculardan kurulu kadrosuyla oldukça gerçekçi bir atmosfer yaratmayı başarıyor. Cannes’da büyük ödüle aday olmuştu.

  *****

American History X (Geçmişin Gölgesinde) (1998)

Edward Norton’ın olağanüstü performansıyla ününe ün kattığı ırkçılık karşıtı en önemli filmlerden. Neo-nazi örgütün azılı bir üyesinin sokakta bir Afro-Amerikalı’yı öldürdükten sonra girdiği hapishanede yaşadığı derin değişimi anlatan film unutulmazlar arasında.

  *****

Felon (Suç Çıkmazı) (2008)

Bir insanın normal giden hayatının ansızın nasıl altüst olabileceğini çok sarsıcı bir şekilde anlatan filmde evine giren bir hırsızı vuran kahramanımızın ailesinin dağılma sürecinin yanında hapishanede yaşadığı gerilim dolu süreç aktarılıyor. Stephen Dorff ve Val Kilmer başrolde.

  *****

The Green Mile (Yeşil Yol) (1999)

Frank Darabont ve Stephen King’den bir başka müthiş işbirliği. Tom Hanks’in başrolde olduğu filmin tartışmasız en ünlü karakteri bu yıl (2012) hayatını kaybeden Michael Clarke Duncan’ın canlandırdığı John Coffey’di. Gözü yaşlı devin fantastik hikayesi izleyenleri gözyaşına boğmuştu.

  *****

Tatar Ramazan (1990)

Kadir İnanır’ın ünlü “Benim adım Tatar Ramazan, ben bu oyunu bozarım!” repliğiyle bilinen film, otoritenin sorgulanması ve sosyal sınıflar arasındaki eşitsizlik gibi konularla ilgili yoğun ve esaslı bir alt metine sahip.

  *****

The Last Castle (Son Kale) (2001)

Ünlü oyuncu Robert Redford’un başrolde olduğu film, başarılarıyla efsane olmuş bir generalin bir operasyonda yanlış emir vermesi nedeniyle hapse girmesi ve sonrasında diğer mahkumlarla kurduğu ilişki sonrasında bir lider olarak ortaya çıkarak yönetimle girdiği zorlu mücadeleyi anlatıyor. James Gandolfini ve Mark Ruffalo filmin kadrosunda yer alıyor.