İzlenmesi Gereken Western Filmleri

Bir dönemin en meşhur ve popüler yapımları western türündeydi. Birçok unutulmaz ve stilize western filmi çekildi. Vahşi Batı, kovboy, Kızılderili, şerif, düello kavramları bize çok uzak olsa da yaşamımıza girmiş oldu. Western denince ilk akla gelen büyük sinemacılar ise; John Ford, Clint Eastwood, Sergio Leone, John Wayne, Henry Fonda…

Kuzey Amerika’nın doğu sahillerinden itibaren şehirleşmeye başlamasıyla batı yakası yeni kurulan devletin hükümranlığından, güvenlik teşkilatından ve imkanlarından uzak kaldı. “Yeni keşfedilen” ve birçok fırsata ev sahipliği yapan kıtaya akın akın göç gelmeye devam edince toprak ve maden yönünden zengin olan batı kanadı da göçlere ev sahipliği yapmaya başladı. Ancak devletin eli henüz oralara uzanamadığı için batıya ilk yerleşenler güvenlik yönünden büyük tehlikelerle karşı karşıya kaldı. Doğudan batıya tren hattının tamamlanmasına kadar süren bu dönemde western türünün oluşmasına kaynak sağlayan, haydut, Kızılderili, kovboy üçgeninde mücadeleler yaşandı. Gerçek olaylara dayanan birçok olay olsa da çoğunlukla söylencelerin ve abartıların hakim olduğu bir dünya yaratıldı.

Aslında tamamıyla Amerika’ya ait bir tür olsa da western’in en iyi ürünleri birçoklarına göre İtalyan yapımı “spagetti western”lerdir. Ülkemizde de geçmişte western türünde filmler çekilmiş ancak yüzde gülümseme bırakması dışında pek varlık gösterememişlerdir. Son Türk yapımı western ise komedi türündeki “Yahşi Batı”ydı.

İyi seyirler…

*****

Stagecoach [Cehennemden Dönüş] (1939)

Yönetmen: John Ford

Oyuncular: John Wayne, Claire Trevor, John Carradine

Türünün ilk ve en iyi örneklerinden. Bir westernde olması gereken tüm karakterler ve olaylar mevcut. Bir anlamda yol gösterici.

*****

The Ox-Bow Incident [Ox-bow Olayı] (1943)

Yönetmen: William A. Wellman

Oyuncular: Henry Fonda, Dana Andrews, Mary Beth Hughes, Anthony Quinn

En iyi film dalında Oscar’a da aday olan ve aynı isimli romandan uyarlanan klasiklerden. Konusu itibariyle türünün en ilginçlerinden.

*****

Fort Apache [Kan Kalesi] (1948)

Yönetmen: John Ford

Oyuncular: John Wayne, Henry Fonda, Shirley Temple

3 devi (Ford, Wayne, Fonda) bir araya getiren film Kızılderililer ile askerler arasındaki ilişkiye odaklanıyor.

*****

High Noon [Kahraman Şerif] (1952)

Yönetmen: Fred Zinnemann

Oyuncular: Gary Cooper, Grace Kelly

Vahşi Batı’da bir kasabanın anatomisine odaklanan film, psikolojik öğeleri westernle iyi harmanlayıp beklentileri karşılayan bir sonla en iyi filmler arasına rahatlıkla giriyor.

*****

Shane [Vadiler Aslanı] (1953)

Yönetmen: George Stevens

Oyuncular: Alan Ladd, Jean Arthur

Kendinden sonraki filmleri etkilemiş konusu ve işlenişi itibariyle ilgi çekici western. Kapanış sekansı unutulmazlardan.

*****

The Searchers [Çöl Aslanı] (1956)

Yönetmen: John Ford

Oyuncular: John Wayne, Jeffrey Hunter, Vera Miles, Natalie Wood

Klasik westernlerden oldukça ayrılan film tempoyu düşük tutarak daha çok psikolojik analize yoğunlaşıyor. Wayne’in en değişik western rollerinden biri.

*****

The Big Country [Büyük Ülke] (1958)

Yönetmen: William Wyler

Oyuncular: Gregory Peck, Jean Simmons, Charlton Heston, Carroll Baker, Burl Ives

Varlıklı bir kaptanın Vahşi Batı’ya alışma süreci ve bu aşamada yaşadığı güçlüklerin anlatıldığı filmin özellikle oyunculukları başarılı.

*****

Rio Bravo [Kahramanlar Şehri] (1959)

Yönetmen: Howard Hawks

Oyuncular: John Wayne, Dean Martin, Ricky Nelson

Konusu ve göndermeleri itibariyle High Noon’a cevap olarak nitelendirilen klasik. Benim kişisel tercihim High Noon olsa da John Wayne High Noon’u oldukça eleştirmiş ve Amerika’yı doğru yansıtmamakla itham etmişti.

*****

The Magnificent Seven (Muhteşem Yedili- Yedi Silahşörler) (1960)

Yönetmen: John Sturges

Oyuncular: Yul Brynner, Steve McQueen, Charles Bronson, James Coburn, Robert Vaughn, Brad Dexter, Horst Buchholz, Eli Wallach

Kurosawa’nın kimilerine göre en iyi filmi Yedi Samuray’ın western’e uyarlanmış hali. Her şeyden önce adı gibi muhteşem kadrosuyla göz kamaştırıyor. Büyük başarı kazanan film haliyle devam filmlerini de getirdi. Üç devam filmiyse pek başarı sağlayamadı.

*****

The Man Who Shot Liberty Valance [Kahramanın Sonu] (1962)

Yönetmen: John Ford

Oyuncular: James Stewart, John Wayne, Vera Miles, Lee Marvin

Vahşi Batı’da hukuk mu galip gelecek yoksa kaba kuvvet mi? Hukukun üstünlüğüne inanan genç ve inançlı bir avukatın sadece tabancasına güvenen haydutlarla mücadelesinin sonucunda yaşananlar çok başarılı bir şekilde resmedilmiş.

*****

Dolar Üçlemesi

Per un pugno di dollari [A Fistful of Dollars-Bir Avuç Dolar] (1964)

Per qualche dollaro in più [For a Few Dollars More-Birkaç Dolar İçin] (1965)

Il Buono, il brutto, il cattivo [The Good, the Bad and the Ugly-İyi, Kötü, Çirkin] (1966)

Yönetmen: Sergio Leone

Oyuncular: Clint Eastwood, Eli Wallach, Lee Van Cleef

Sergio Leone ve Clint Eastwood’un western türüne damgalarını vurdukları müthiş üçleme. Her biri ayrı güzellikteki üç film, spagetti western türünü tüm dünyaya da tanıtmış oldu.

*****

Django (1966)

Yönetmen: Sergio Corbucci

Oyuncular: Franco Nero, José Bódalo, Eduardo Fajardo

En şiddet dolu (spagetti) westernlerden. Tarantino’nun Django Unchained filminin isminin ilham kaynağı

*****

C'era una volta il West [Once Upon a Time in the West-Bir Zamanlar Batıda/Batıda Kan Var] (1968)

Yönetmen: Sergio Leone

Oyuncular: Henry Fonda, Charles Bronson, Claudia Cardinale

Oyuncu kadrosuyla, yönetmeniyle, senaryosuyla (senaristler Bernardo Bertolucci, Dario Argento, Sergio Donati) western türü başta olmak üzere tüm zamanların tartışmasız en iyilerinden. Düello sahnesi de belki en iyisi.

*****

Butch Cassidy and the Sundance Kid [Sonsuz Ölüm] (1969)

Yönetmen: George Roy Hill

Oyuncular: Paul Newman, Robert Redford

Newman, Redford ve Hill ortaklığının The Sting (Belalılar) ile birlikte unutulmaz ürünü. Tartışmalı kapanış sahnesi efsane olmuştur.

*****

The Wild Bunch [Vahşi Belde] (1969)

Yönetmen: Sam Peckinpah

Oyuncular: William Holden, Robert Ryan, Ernest Borgnine, Ben Johnson, Warren Oates.

Tartışma yaratan filmlerin yönetmeni Sam Peckinpah’ın western türüne armağanı. Kamera açıları, senaryosu ve sert anlatımı ile kendine farklı bir yer edinmiş bir yapım.

*****

Little Big Man [Küçük Dev Adam] (1970)

Yönetmen: Arthur Penn

Oyuncular: Dustin Hoffman, Faye Dunaway

Western ve komedi türünü harmanlayan filmde Kızılderililere bakış açısı oldukça pozitiftir. Genel western anlatım tarzının dışına çıkan film eğlenceli olduğu kadar dramatik öğeleri de barındırıyor.

*****

Giù la testa [Duck, You Sucker- Yabandan Gelen Adam] (1971)

Yönetmen: Sergio Leone

Oyuncular: Rod Steiger, James Coburn

Leone’nin son western filmi. Diğer filmleri içinde nedense fazla öne çık(a)mamıştır. Ancak benim senaryosu, karakterleri ve aksiyonuyla en sevdiklerim arasında.

*****

High Plains Drifter [Kasabadaki Yabancı] (1973)

Yönetmen: Clint Eastwood

Oyuncular: Clint Eastwood, Verna Bloom

Eastwood’un ustası Leone’den esinlenmeler içeren filmi. Kasabaya kiralık olarak gelen silahşorun “kötü adam”lara karşı mücadelesi konu edilir.

*****

The Outlaw Josey Wales [Kanunsuz Josey Wales] (1976)

Yönetmen: Clint Eastwood

Oyuncular: Clint Eastwood, Sondra Locke

Senaryosu Philip Kaufman tarafından romandan uyarlanan film iç savaş sırasında ailesi vahşice katledilen Josey Wales’in intikam hikayesini anlatır.

*****

Pale Rider [Namludaki Adalet] (1985)

Yönetmen: Clint Eastwood

Oyuncular: Clint Eastwood, Michael Moriarty, Carrie Snodgress.

İsmini İncil’de bahsedilen Mahşerin Dört Atlısı’ndan ölümü temsil eden “soluk at”tan alan film, Shane filmine göndermeler içerir.

*****

Dances with Wolves [Kurtlarla Dans] (1990)

Yönetmen: Kevin Costner

Oyuncular: Kevin Costner, Mary McDonnell, Graham Greene

İsmini filmini hiç izlemeyenlerin bile bildiği, En iyi film dahil yedi dalda Akademi Ödülü kazanan başyapıt. İç savaş sırasında kuş uçmaz kervan geçmez bir yere tek başına sürülen genç bir subayın yaşadıkları sonucunda kişiliğinin ve fikirlerinin 180 derece değişmesi konu edilir.

*****

Unforgiven [Affedilmeyen] (1992)

Yönetmen: Clint Eastwood

Oyuncular: Clint Eastwood, Gene Hackman, Morgan Freeman, Richard Harris

Eastwood’un western’deki yönetmenlik zirvesi kabul edilen film Don Siegel ve Sergio Leone’ye ithaf edilmiştir. En iyi film, yönetmen, yardımcı erkek oyuncu ve kurgu dallarında Akademi Ödülü kazandı.

*****

Tombstone [Kasabanın Namusu] (1993)

Yönetmen: George P. Cosmatos

Oyuncular: Kurt Russell, Val Kilmer, Sam Elliott, Bill Paxton

Senaryosu gerçek olaylara dayanan film, kanun adamı olarak çalıştıktan sonra emekli olup kardeşleriyle küçük bir kasabaya dönerek sakin bir hayat sürmek isteyen Wyatt Earp ve kardeşlerinin beladan uzak duramayıp haydutlarla mücadele etmeye başlaması konu ediliyor. Filmin anlatıcısı ise büyük oyunculardan Robert Mitchum.

*****

Dead Man [Ölü Adam] (1995)

Yönetmen: Jim Jarmusch

Oyuncular: Johnny Depp, Gary Farmer, Crispin Glover

Jim Jarmusch’un tuhaf karakterlerden ilginç bir western dünyası yarattığı fantastik bir film. Siyah beyaz çekilen filmde Robert Mitchum’a da saygı duruşu var.

*****

Open Range [Uzak Ülke] (2003)

Yönetmen: Kevin Costner

Oyuncular: Kevin Costner, Robert Duvall, Annette Bening, Michael Gambon

Kevin Costner’ın westerne döndüğü ve yeniden olumlu eleştirileri kazandığı film. Romandan uyarlama olan film çok orijinal bir senaryosu olmasa da western’in yapı taşlarını doğru kurgulamasıyla başarıyı yakaladı.

*****

3:10 to Yuma [3:10 Treni] (1957/2007)

Yönetmen: James Mangold

Oyuncular: Russell Crowe, Christian Bale

Hem 1957 yapımı siyah beyaz versiyonu hem de 2007 yapımı versiyonuyla listeye girmeyi hak eden film yakalanan kanun kaçağını mahkemeye çıkarmak için Yuma trenine yetiştirmeye çalışan bir kanun adamının zorlu yolculuğunu anlatıyor.

*****